کتاب منطق علم اجتماعی

تحلیل مجموعه‌ای (Set-Theoretic Analysis)

یکی از محورهای اصلی کتاب منطق علم اجتماعی، استفاده از نظریه مجموعه‌ای به‌عنوان چارچوبی برای تحلیل دسته‌های اجتماعی، رابطه‌های بین آن‌ها و تأثیرگذاری‌های علّی است. ماهونی می‌گوید که با این رویکرد می‌توان از اشتباهات ناشی از ساده‌سازی‌های ذات‌انگارانه اجتناب کرد.

ماهونی تلاش می‌کند بین آنچه علوم طبیعی انجام می‌دهند و آنچه پژوهشگران اجتماعی با آن مواجه‌اند، نوعی پل برقرار کند. وی با نقد ذات‌انگاری (essentialism)  یعنی ایده اینکه دسته‌های اجتماعی دارای جوهر یا ماهیت ثابت هستند پیشنهاد می‌کند که دسته‌های اجتماعی اساساً به درک و فهم جمعی بستگی دارند، اما این به معنای بی‌نهایت‌سازی هرگونه تحقیق علمی نیست.

او تسلیم نسبی‌گرایی افراطی نمی‌شود که مدعی است حقیقت صرفاً یک ساختار ذهنی است. منطق علم اجتماعی بر آن است که با بهره‌گیری از تحلیل نظریه مجموعه و مفاهیم شناختی، راهی برای سنجش عقلانی و مستدل حقیقت در جهانی که مقولات آن برساخته‌ی اجتماعی‌اند، بیابد. ماهونی با ارائه ابزارهای تحلیلی خاص مانند مدل‌های علی، تحلیل توالی و ضدواقعیت‌ها پلی می‌سازد که به پژوهشگران اجتماعی اجازه می‌دهد بدون افتادن در دام ذات‌گرایی، به تولید دانشی مستحکم و مبتنی بر شواهد عینی بپردازند. این کتاب در حقیقت، دعوتی است به ساختن یک علم اجتماعی که هم واقعیت برساخته‌شده را جدی بگیرد و هم از اصول صریح ارزیابی علمی دست نکشد.

معرفی کوتاه نویسنده

جیمز ماهونی  استاد برجستهٔ جامعه‌شناسی و علوم سیاسی در دانشگاه نورث‌وسترن آمریکاست و از چهره‌های پیشرو در حوزهٔ روش‌شناسی مقایسه‌ای و تحلیل تاریخی در علوم اجتماعی به شمار می‌آید. او با تمرکز بر مفاهیمی چون علّیت، مسیرپذیری و تحلیل مجموعه‌ای، کوشیده است شیوه‌ای منسجم برای توضیح پدیده‌های اجتماعی پیچیده ارائه دهد. آثار او، در فضای آکادمیک به عنوان متون مرجع شناخته می‌شوند. ماهونی با تلفیق فلسفهٔ علم و جامعه‌شناسی تاریخی، در کتاب منطق علم اجتماعی نیز تلاش کرده است چارچوبی منطقی و در عین حال ساخت‌گرایانه برای پژوهش‌های علوم اجتماعی طراحی کند.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟

کتاب منطق علم اجتماعی بیش از هر چیز برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان جدی به روش‌شناسی علوم اجتماعی، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی تاریخی مناسب است؛ کسانی که می‌خواهند از سطح تحلیل‌های توصیفی فراتر روند و به درک عمیق‌تری از مبانی منطقی پژوهش‌های اجتماعی دست یابند. این کتاب برای کسانی که به مباحثی چون علّیت، ساخت‌گرایی، تحلیل مجموعه‌ای و مسیرپذیری علاقه دارند یا در پژوهش‌های خود با داده‌های پیچیدهٔ تاریخی و مقایسه‌ای سروکار دارند، منبعی بسیار ارزشمند است.