کتاب علف کنار جاده

از کوکورو تا کنزو عبور از تمثیل به واقع‌گرایی شخصی

ناتسومه سوسه‌کی، که به‌حق یکی از بنیان‌گذاران ادبیات مدرن ژاپن شمرده می‌شود، با آثاری چون کوکورو و من گربه‌ام جایگاهی بی‌مانند در ادبیات ژاپن دارد. با این حال، کتاب علف کنار جاده، شاید در مقایسه با آن آثار، کم‌تر مورد توجه خوانندگان عمومی قرار گرفته باشد، شاید به این دلیل که بیش از سایر رمان‌های او، شخصی و درون‌نگر است.

اگر در کوکورو شاهد یک روایت فلسفی درباره گناه و اعتماد هستیم، در کتاب علف کنار جاده با روایتی به‌مراتب صمیمی‌تر و تجربی‌تر روبه‌رو می‌شویم. کنزو برخلاف شخصیت‌ بی‌نام در کوکورو، نه‌تنها دارای گذشته‌ای مشخص است، بلکه مخاطب از خلال روایت‌های مستقیم و غیرمستقیم او، با پیچیدگی‌های ذهنی‌اش همراه می‌شود. می‌توان گفت علف کنار جاده، نتیجه بلوغ کامل ادبی و روان‌شناسانه‌ی سوسه‌کی‌ است، جایی که از تمثیل و استعاره فاصله گرفته و به نثر عریانِ واقع‌گرایانه روی آورده است.

معرفی کوتاه نویسنده

ناتسومه سوسه‌کی (Natsume Sōseki)، در سال ۱۸۶۷ در توکیو به دنیا آمد و یکی از مهم‌ترین نویسندگان دوران مدرن ژاپن به‌شمار می‌آید. او ابتدا در رشته زبان انگلیسی تحصیل کرد و سپس با حمایت دولت برای ادامه تحصیل به انگلستان اعزام شد؛ تجربه‌ای دشوار که تأثیر عمیقی بر نگاه انتقادی او به غرب، فردگرایی و بحران هویت گذاشت. سوسه‌کی پس از بازگشت، استاد دانشگاه و منتقد فرهنگی شد، اما اندکی بعد نوشتن داستان را آغاز کرد و با آثاری چون من گربه‌ام و کوکورو  به شهرت رسید.

نثر پخته، طنز ظریف، و تحلیل‌های روان‌شناختی از ویژگی‌های اصلی آثار اوست. او در سال ۱۹۱۶ درگذشت، اما همچنان از چهره‌های بنیادین ادبیات ژاپن به‌شمار می‌رود.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟

اگرچه کتاب علف کنار جاده به‌اندازه‌ی دیگر آثار این نویسنده در خارج از ژاپن شناخته‌شده نیست، اما به‌نظر بسیاری از منتقدان غربی این اثر یکی از نمونه‌های برجسته‌ی رمان روان‌شناختی شرقی است. برخلاف روایت‌های پرحادثه‌ی رمان‌های غربی، اینجا ما با کشمکش‌های درونی، با سکوت و با گفت‌وگوهای کوتاه و گزنده روبه‌رو هستیم، نوعی از ادبیات که شاید برای خواننده عجول قرن بیست‌و‌یکم چالش‌برانگیز باشد، اما برای خواننده عمیق‌نگر، پاداشی عمیق‌تر در پی دارد.