کتاب سزاوار

مناظره‌ای درباره اراده آزاد

کتاب سزاوار برخلاف کتاب‌های فلسفی معمول که یک نویسنده مونولوگی طولانی را پیش می‌برد  حاصل سه دور مناظره مکتوب و رفت‌وبرگشتی میان دنیل دنت (فیلسوف مشهور و از پیشگامان علوم شناختی) و گرگ کاروسو (فیلسوف جوان‌تر و مدافع سرسخت ناسازگارگرایی) است.

مشخصات کلی کتاب

• عنوان اصلی: Just Deserts: Debating Free Will
• نویسندگان: دانیل سی. دنِت (Daniel C. Dennett) و گرگ دی. کاروسو (Gregg D. Caruso)
• مترجم: عباس سیدین
• ناشر: نشر نوین
• سال انتشار: ۱۴۰۴
• ژانر: فلسفه اخلاق، فلسفه ذهن، مباحث اراده آزاد و مسئولیت اخلاقی

محاکمه‌ی اراده در دادگاه فلسفه

کتاب سزاوار یک مناظره فلسفی میان دو چهره برجسته است: دانیل دنِت که از منظر سازگاری‌گرا (compatibilist) معتقد است اراده آزاد با جبر قابل جمع است و گرگ کاروسو که موضع شک‌گرا دارد و مدعی است مسئولیت اخلاقی حقیقی به آن شکلی که ما تصور می‌کنیم، قابل دفاع نیست.

آن‌ها در سه گفتگو مفصل شرکت می‌کنند و درباره چیستی اراده آزاد، مسئولیت اخلاقی، مشروعیت مجازات قانونی و پرسش‌هایی مثل چه کسی سزاوار کیفر است؟ و آیا ما واقعاً شایسته پاداش یا سرزنشیم؟ به بحث می‌پردازند.

دنِت تاکید دارد که اراده آزاد واقعی یعنی خودکنترلی: مهم نیست که ما در واقع نمی‌توانستیم غیر از این عمل کنیم، بلکه این است که ما به عنوان موجوداتی که می‌دانند چه‌کار می‌کنند، می‌توانیم با انتخاب و رفتار خود پاسخگو باشیم. کاروسو اما موضعی سخت‌تر دارد: او معتقد است که تأثیر عوامل زیستی، روانی، محیطی و تربیتی چنان قوی است که ما واقعاً کنترلی بنیادی بر خود نداریم، بنابراین مسئولیت اخلاقی به شکلی که اغلب به آن فکر می‌کنیم، قابل تأیید نیست.