کتاب روان کاوی و دازاین کاوی

 درون‌مایه و مفاهیم کتاب

درون‌مایه‌ی اصلی کتاب روان کاوی و دازاین کاوی، تقابل و سپس پیوند دو نگاه به انسان است: نگاه علّی و تقلیل‌گرای فرویدی در برابر نگاه پدیدارشناسانه و هستی‌گرای هایدگری. باس استدلال می‌کند که بیماری‌های روانی را نباید صرفاً به عنوان نقص در یک سیستم مکانیکی یا نتیجه‌ی سرکوب غرایز دید، بلکه باید آن‌ها را به عنوان نحوه‌هایی از بودن در جهان در نظر گرفت. به عنوان مثال، افسردگی نه یک اختلال شیمیایی صرف، بلکه یک نحوه‌ی تنگ‌شدنِ جهان برای فرد است.

کتاب روان کاوی و دازاین کاوی مفاهیمی را مطرح می‌کند که در روانشناسی رایج کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود:

• زمان و فضا در تجربه انسانی: باس نشان می‌دهد که زمان و فضا، صرفاً ابعاد فیزیکی نیستند، بلکه نحوه‌ی وجود ما را شکل می‌دهند. تجربه‌ی اضطراب، برای مثال، تجربه‌ی در دسترس نبودن آینده است.
• پدیدارشناسی رؤیا: یکی از بخش‌های جذاب کتاب، تحلیل رؤیاها از منظر دازاین‌کاوی است. برخلاف فروید که رؤیا را به عنوان یک نماد از غرایز سرکوب‌شده می‌بیند، باس رؤیا را یک پدیدار مستقیم از بودن فرد در جهان می‌داند.
• مسئله‌ی بدن: باس تأکید می‌کند که بدن یک شیء نیست که ما دارای آن باشیم، بلکه خودِ بودنِ ما در جهان است. این دیدگاه، نگاه سنتی به بیماری‌های جسمی-روانی را به چالش می‌کشد.

معرفی کوتاه نویسنده

مدارد باس، روانپزشک و روانکاو برجسته سوئیسی، در سال ۱۹۰۳ به دنیا آمد. او یکی از چهره‌های کلیدی در توسعه دازاین‌کاوی (Daseinsanalysis) است، مکتبی که تلاش می‌کند مفاهیم بنیادین فلسفه هستی‌گرایانه مارتین هایدگر را با روانکاوی ترکیب کند.

باس تحصیلات خود را در دانشگاه زوریخ به پایان رساند و سپس برای تکمیل دانش خود به وین رفت تا تحت نظر زیگموند فروید و در برلین تحت آموزش روانکاوان برجسته آن زمان قرار گیرد. اما دیدگاه‌های او به مرور زمان از روانکاوی سنتی فاصله گرفت. او معتقد بود که روانکاوی فرویدی، انسان را به مجموعه‌ای از غرایز و مکانیزم‌های درونی تقلیل می‌دهد و از فهم «وجود» او در جهان غافل می‌ماند.

آشنایی و دوستی عمیق او با مارتین هایدگر، فیلسوف بزرگ آلمانی، تأثیر شگرفی بر کار او گذاشت. باس سال‌ها با هایدگر مکاتبه داشت و حتی هایدگر برای تدریس به او به زوریخ سفر می‌کرد. این همکاری فکری و آشنایی با این بزرگان به خلق نظریه‌ای جدید و آثاری مثل کتاب روان کاوی و دازاین کاوی انجامید.

این کتاب برای چه کسانی مناسب است؟

سبک نوشتاری باس در کتاب روان کاوی و دازاین کاوی اگرچه تخصصی است، اما تلاش می‌کند تا حد امکان از زبان فلسفی و روانکاوی پیچیده فاصله بگیرد. مترجم نیز در این زمینه موفق عمل کرده و متنی روان و قابل فهم ارائه داده است. با این حال، کتاب به دلیل ماهیت نظری خود، نیاز به تمرکز و پیش‌زمینه‌ی ذهنی دارد و برای خوانندگان عمومی ممکن است کمی سنگین به نظر برسد.