کتاب الکساندرا کولونتای

زندگی زنی پیشرو در میان سیاست

کتاب الکساندرا کولونتای زن افسانه‌ای انقلاب نوشته‌ی هلن کارر دانکاس پس از انتشار در سال ۲۰۲۱ به‌سرعت توجه بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ و زندگی‌نامه را جلب کرد. این اثر در ژانر زندگی‌نامه و تاریخ‌نگاری قرار می‌گیرد و به بررسی سرگذشت یکی از چهره‌های تأثیرگذار انقلاب روسیه می‌پردازد؛ زنی که نامش با مبارزه برای عدالت اجتماعی، حقوق زنان و تغییرات بنیادین در زندگی روزمره جامعه گره خورده است. کولونتای نخستین زنی بود که در دولتی انقلابی به مقام وزارت رسید و بعدها به‌عنوان اولین زن سفیر تاریخ نیز شناخته شد.

نگاهی به کتاب الکساندرا کولونتای

کتاب روایت خود را از دوران کودکی کولونتای در خانواده‌ای اشرافی در سن‌پترزبورگ آغاز می‌کند؛ جایی که او در مواجهه با نابرابری‌ها و تضادهای اجتماعی، به‌تدریج دریافت نمی‌تواند در برابر بی‌عدالتی سکوت کند. مسیر زندگی‌اش او را به سوی تبعید، زندان، مبارزه‌های حزبی و در نهایت حضور در انقلاب ۱۹۱۷ کشاند. کولونتای پس از پیروزی انقلاب به مقام کمیساریای خلق در امور رفاه اجتماعی منصوب شد و بعدها به عرصه دیپلماسی گام گذاشت.

او نظریه‌پرداز برجسته حقوق زنان و مدافع سرسخت برابری جنسیتی بود؛ از حق طلاق و حمایت از کودکان نامشروع تا دسترسی به سقط جنین و آزادی عشق، همگی از دغدغه‌های اصلی او به شمار می‌آمد. هلن کارردانکاس در کتاب الکساندر کولونتای کوشیده تصویری جامع و انسانی از زنی ارائه دهد که همزمان یک سیاستمدار، متفکر، مادر، و معشوق بود و همواره در مرز باریک میان قدرت و آرمان‌گرایی حرکت می‌کرد.

برای درک بهتر اهمیت کتاب الکساندرا کولونتای باید به زمینه تاریخی دوران کولونتای توجه داشت. روسیه در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم جامعه‌ای به‌شدت طبقاتی بود؛ با اقتدار تزار، سرکوب کارگران و زنان و بحران‌های اجتماعی گسترده. جنبش‌های انقلابی در تبعید رشد می‌کردند و سرانجام انقلاب‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۱۷ مسیر تاریخ کشور را تغییر دادند. در چنین فضایی، کولونتای یکی از مهم‌ترین صداهای فمینیسم سوسیالیستی شد؛ فمینیسمی که فراتر از حقوق قانونی زنان، به تغییر بنیادین ساختار اقتصادی و اجتماعی باور داشت.