جایزه نوستاد: نوبل آمریکایی یا صدایی مستقل در جهان ادبیات؟

«اکتاویو پاز»، نویسندۀ شهیر مکزیکی و برندۀ جایزه نوستاد در سال ۱۹۸۲، زمانی در وصف این جایزه گفت: «جایزه نوستاد، در تکاپوی جهانی بودن و تنوع ادبیات، از خود زندگی دفاع می‌کند». این بیانیۀ موجز و قدرتمند، رسالت این جایزه را برای دفاع از ادبیات به مثابه یک نیروی حیاتی در تجربه مشترک انسانی، به زیبایی نشان می‌دهد.

ریشه‌های جایزه نوستاد به سال ۱۹۶۹ بازمی‌گردد، زمانی که در دانشگاه اوکلاهاما و با همت مجله معتبر Books Abroad (که بعدها به World Literature Today تغییر نام داد) تأسیس شد. این جایزه ابتدا با عنوان «جایزه بین‌المللی ادبیات برای کتاب‌های خارج از کشور» (Books Abroad International Prize for Literature) پایه‌گذاری شد. پیش از انتخاب نام فعلی، برای دوره‌ای کوتاه به جایزه «کتاب‌های خارج از کشور/نوستاد» تبدیل شد و سرانجام، در سال ۱۹۷۶ نام کنونی «جایزه بین‌المللی ادبیات نوستاد» را به خود گرفت تا از خانواده نوستاد که حامیان مالی و معنوی این جایزه بودند، تقدیر شود.

این جایزه حاصل دیدگاه و بلندپروازی‌های «ایوار ایواسک» (Ivar Ivask)، شاعر و منتقد ادبی استونیایی‌تبار بود. ایواسک که در سال ۱۹۴۴ و در بحبوحه جنگ جهانی دوم از اروپای جنگ‌زده گریخته و به آمریکا پناه آورده بود، درک عمیقی از اهمیت گفتگوهای فرهنگی فرامرزی داشت. او که استاد زبان و ادبیات مدرن در دانشگاه اوکلاهاما و سردبیر مجله Books Abroad بود، به دنبال ایجاد جایزه‌ای بود که بتواند بدون محدودیت‌های زبانی، جغرافیایی یا سیاسی، صرفاً بر اساس شایستگی ادبی، برترین‌های جهان را ارج نهد.

این رویا با کمک‌های مالی سخاوتمندانۀ خانواده نوستاد از آرادمور، اوکلاهاما — به‌ویژه والتر و دوریس نوستاد — به واقعیت پیوست و به میراثی ماندگار در تاریخ ادبیات جهان تبدیل شد. به این ترتیب، جایزه نوستاد از همان ابتدا با دی‌ان‌ای بین‌المللی و با هدف ترویج ادبیات جهانی شکل گرفت.