کتاب سال مرگ ریکاردوریش

شخصیت محوری رمان، ریکاردوریش، شاعر پرتغالی است که در سال ۱۹۱۶ درگذشته است. با این حال، در ابتدای داستان با صحنه‌ی عجیب و غریبی روبرو می‌شویم: ریش در سال ۱۹۳۶ از برزیل سوار بر کشتی‌ای به سمت لیسبون حرکت می‌کند. گویی او مرز مرگ و زندگی را درنوردیده و به گذشته بازگشته است.

بازگشت ریش به پرتغال، زمینه‌ساز رویدادهای غیرمنتظره‌ای می‌شود. او با افرادی که سال‌ها پیش درگذشته‌اند دیدار می‌کند، آثار ادبی منتشرنشده‌اش را می‌یابد، و با چالش‌های هویتی جدیدی روبرو می‌شود. ریش در این بازگشت به گذشته، با نسخه‌ی دیگری از خود، یعنی ریکاردوریش واقعی، مواجه می‌شود که همچنان زنده است. این رویارویی، تنش‌های درونی ریش را آشکار می‌کند و سؤالاتی درباره‌ی ماهیت هویت و جایگاه فرد در گذر زمان مطرح می‌کند.

سال مرگ ریکاردوریش از نظر سبک نگارش نیز اثری شاخص به شمار می‌رود. ساراماگو در این رمان از جملات بلند و بدون نقطه و پاراگراف‌های طولانی استفاده می‌کند. این شیوه‌ی نگارش، خواننده را در جریانی سیال از افکار و تأملات شخصیت‌ها غوطه‌ور می‌سازد و به او امکان می‌دهد تا ذهن پیچیده‌ی ریکاردوریش را به درستی درک کند. همچنین، ساراماگو با بازی‌های زبانی هنرمندانه و استفاده از طنز و کنایه، چهره‌ی تازه‌ای به روایت داستانی بخشیده است.