کتاب درس و یک نمایشنامه دیگر

کتاب درس و یک نمایشنامه دیگر شامل دو نمایشنامه مهم از اوژن یونسکو است.  او در سال ۱۹۰۹ در رومانی به دنیا آمد. او پس از مهاجرت به فرانسه، با نوشتن نمایشنامه‌هایی با ساختاری نوآورانه و سرشار از ابهام داشتند؛ به یکی از پیشگامان تئاتر ابزورد تبدیل شد. این مکتب نمایشی که در اواسط قرن بیستم ظهور کرد، واکنشی به فجایع جنگ جهانی دوم و پوچی و بی‌معنایی حاکم بر جهان بود. یونسکو در آثار خود با اغراق و برهم زدن منطق روایی، روابط انسانی، زبان و مفاهیم رایج را به سخره می‌گیرد و به مخاطب تلنگری برای بازنگری در ارزش‌هایش می‌زند.

درس یک نمایشنامه‌ی تک‌پرده‌ای و روایتگر ماجرای استاد و شاگردی است که در فضایی بسته و آکنده از ابهام به آموزش و یادگیری مشغول‌اند. استاد، پیرمردی عجیب و غریب، با پرسش‌های بی‌ربط و القای مفاهیم بی‌محتوا، شاگرد را در سردرگمی و اضطراب فرو می‌برد. هرچه شاگرد تلاش می‌کند درسی بیاموزد، استاد او را به ورطه‌ی بی‌معنایی عمیق‌تری می‌کشاند. اشیاء و اعداد در طول نمایش، کارکردی نمادین پیدا می‌کنند و زبان به ابزاری برای ابهام‌آفرینی تبدیل می‌شود. در نهایت، مرز بین گذشته و حال، واقعیت و توهم، و آموزش و جنون، به شکلی آزاردهنده درهم می‌آمیزد و پوچی حاکم بر فرآیند یادگیری را به تصویر می‌کشد.

یونسکو در نمایشنامه‌ی درس  با اغراق در رفتار شخصیت‌ها و پوچی دیالوگ‌ها، نظام آموزشی را به سخره می‌گیرد. او نشان می‌دهد که در چنین فضایی، دانش‌آموز به جای یادگیری و تفکر انتقادی، به موجودی منفعل و فاقد هویت تبدیل می‌شود. استاد، به مثابه‌ی نماد سیستم آموزشی خشک و بی‌روح، تنها به القای مفاهیم از پیش تعیین‌شده اهمیت می‌دهد و به نیازهای فردی و رشد فکری شاگرد بی‌توجه است.

دومین نمایشنامه کتاب درس و یک نمایشنامه دیگر، گشنگی و تشنگی، روایتی است از انسان امروزی که به دنبال خوشبختی و شادی دست به طغیان در زندگی میزند. در این اثر اوژن یونسکو نیز همان طنز تلخ همیشگی او را شاهد هستیم. این نمایشنامه مملو از طنز خیال انگیز، تصویرپردازی‌های زنده و ذکاوت و نبوغ عاطفی اوژن یونسکو است.