کتاب انقلاب را زیستن

نگاهی جدید به جنبش‌های اجتماعی سیاسی

کتاب انقلاب را زیستن، اثری تاثیرگذار در زمینه‌ی بازتعریف مفهوم انقلاب در عصر حاضر به شمار می‌رود. بیات در این کتاب با رویکردی انتقادی به الگوهای کلاسیک انقلاب، به بررسی جنبش‌های اجتماعی معاصر در خاورمیانه و شمال آفریقا می‌پردازد و مفهوم نوظهوری تحت عنوان «انقلاب پنهان» را مطرح می‌کند. او با تحلیل رویه‌های غیرمتمرکز، تدریجی و روزمره‌ی اعتراض که در این جنبش‌ها دیده می‌شود، خواننده را به بازنگری در کلیشه‌های رایج انقلاب و درک ماهیت سیال و پویای آن در جوامع معاصر فرامی‌خواند.

الگوهای کلاسیک انقلاب، عموما بر عواملی همچون رهبری کاریزماتیک، تشدید تضادهای طبقاتی، شکل‌گیری ایدئولوژی انقلابی، وقوع رویدادهای سرنوشت‌ساز (مانند قیام‌های مردمی) و در نهایت، سرنگونی رژیم حاکم تأکید داشتند. این الگوها، الهام‌بخش بسیاری از جنبش‌های انقلابی در قرن بیستم شدند.

با وجود تأثیرگذاری الگوهای کلاسیک انقلاب، در دهه‌های اخیر شاهد ظهور جنبش‌های اجتماعی متعددی در نقاط مختلف جهان بوده‌ایم که به دشواری در قالب این الگوها قابل تبیین هستند. این جنبش‌ها که اغلب با عناوینی همچون «انقلاب‌های مخملی»، «انقلاب‌های رنگی» یا «انقلاب‌های توییتر» شناخته می‌شوند، از ویژگی‌های متفاوتی با انقلاب‌های کلاسیک برخوردارند.

بیات معتقد است که در انقلاب‌های پنهان، شاهد شکل‌گیری «فضای انقلابی» هستیم. فضای انقلابی، وضعیتی است که در آن، نارضایتی عمومی از نظم موجود افزایش یافته و مردم به دنبال راه‌هایی برای دگرگونی آن هستند. در این فضا، اقدامات جمعی و روزمره‌ی مردم، همچون اعتراضات خیابانی، تظاهرات، تحریم‌ها، نافرمانی مدنی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، نقشی کلیدی در پیشبرد انقلاب پنهان ایفا می‌کنند.

بیات در این کتاب با ارائه‌ی مفهوم انقلاب پنهان جنبش‌های اجتماعی سیاسی اخیر در جهان را از این زاویه بررسی کرده است.