طرحواره درمانی یک رویکرد روان درمانی است که توسط جفری یانگ در سال 1990 توسعه یافت. این رویکرد بر این باور است که مشکلات روانی ناشی از طرحواره‌های ناسازگار اولیه هستند. طرحواره‌ها الگوهای فکری، احساسی و رفتاری هستند که در دوران کودکی و نوجوانی شکل می‌گیرند.

طرحواره‌های ناسازگار اولیه

طرحواره‌های ناسازگار اولیه (IIP) باورهای بنیادینی هستند که افراد در مورد خود، دیگران و جهان دارند. این باورها معمولاً منفی و غیرواقعی هستند و می‌توانند منجر به مشکلات روانی، مانند افسردگی، اضطراب و اختلال شخصیت شوند.

انواع طرحواره‌های ناسازگار اولیه

طرحواره‌های ناسازگار اولیه به ده دسته تقسیم می‌شوند:

• طراحی طرد و رهاشدگی: احساس می‌کنید که دیگران شما را دوست ندارند، پذیرش نمی‌کنند یا رها می‌کنند.
• طراحی محرومیت هیجانی: احساس می‌کنید که نیازهای عاطفی شما برآورده نمی‌شود.
• طراحی بی‌کفایت و شرم: احساس می‌کنید که ناتوان، بی‌ارزش یا ناقص هستید.
• طراحی خود-انکار: احساس می‌کنید که باید نیازها و احساسات خود را سرکوب کنید.
• طراحی نیاز به کنترل یا انقیاد دیگران: احساس می‌کنید که باید دیگران را کنترل کنید تا از آسیب دیدن خود جلوگیری کنید.
• طراحی انتقامجویی یا خشم: احساس می‌کنید که دیگران به شما آسیب رسانده‌اند و باید از آنها انتقام بگیرید.
• طراحی خود-فداکاری: احساس می‌کنید که باید نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح دهید.
• طراحی انعطاف‌ناپذیری یا سخت‌گیری: احساس می‌کنید که باید همیشه کنترل همه چیز را داشته باشید و نمی‌توانید انعطاف‌پذیر باشید.
• طراحی نیاز به کامل‌بودن یا کمال‌گرایی: احساس می‌کنید که باید همیشه کامل باشید و نمی‌توانید اشتباه کنید.

هدف طرحواره درمانی

هدف طرحواره درمانی، شناسایی و تغییر طرحواره‌های ناسازگار اولیه است. این کار از طریق یک فرآیند چند مرحله‌ای انجام می‌شود:

• آگاهی از طرحواره‌ها: در این مرحله، مراجع با کمک درمانگر، طرحواره‌های ناسازگار اولیه خود را شناسایی می‌کند.
• پذیرش طرحواره‌ها: در این مرحله، مراجع یاد می‌گیرد که طرحواره‌های خود را بپذیرد و آنها را به عنوان بخشی از وجود خود ببیند.
• تغییر طرحواره‌ها: در این مرحله، مراجع با کمک درمانگر، یاد می‌گیرد که طرحواره‌های خود را تغییر دهد.

تکنیک‌های طرحواره درمانی

طرحواره درمانی از طیف وسیعی از تکنیک‌ها استفاده می‌کند، از جمله:

• گفتگو: گفتگوی بین مراجع و درمانگر یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های طرحواره درمانی است. در این گفتگو، مراجع و درمانگر در مورد طرحواره‌های مراجع صحبت می‌کنند.
• تکنیک‌های ذهنی‌سازی: در این تکنیک‌ها، مراجع به یادگیری مشاهده افکار و احساسات خود می‌پردازد.
• تکنیک‌های تجربی: در این تکنیک‌ها، مراجع در موقعیت‌های واقعی یا خیالی قرار می‌گیرد تا بتواند طرحواره‌های خود را آزمایش کند.
• تکنیک‌های رفتاری: در این تکنیک‌ها، مراجع یاد می‌گیرد که رفتارهای جدیدی را بیاموزد.

مزایای طرحواره درمانی

طرحواره درمانی یک رویکرد روان درمانی موثر برای طیف وسیعی از مشکلات است. این رویکرد می‌تواند به افراد کمک کند تا:

• طرحواره‌های ناسازگار اولیه خود را شناسایی و تغییر دهند.
• خودآگاهی خود را افزایش دهند.
• مهارت‌های مقابله‌ای خود را بهبود بخشند.
• روابط خود را بهبود بخشند.