کتاب فقر نظریه یا جهان نمای لغزش ها

هنر جدل‌نویسی تامپسون

سبک نوشتاری تامپسون در کتاب فقر نظریه نمونه‌ای از یک جدل‌نویسی (Polemic) است. زبان او روان، ادیبانه و در عین حال طعنه‌آمیز است. تامپسون با استفاده از استعاره‌های زنده، کنایه‌های تلخ و ارجاعات تاریخی دقیق، خواننده را به یک مبارزه‌ی فکری دعوت می‌کند.

او با مهارت، اصطلاحات مبهم آلتوسری را به سخره می‌گیرد و با استدلالی کوبنده، آن‌ها را به چالش می‌کشد. لحن کتاب، ترکیبی از شور اخلاقی یک کنشگر و دقت و ریزبینی یک مورخ است. این سبک باعث می‌شود که حتی مباحث پیچیده‌ی معرفت‌شناسی، برای خواننده‌ی جدی، جذاب و قابل پیگیری باشند. فصل‌بندی‌ها گرچه طولانی هستند، اما با زیرعنوان‌های دقیق، امکان دنبال کردن خط فکری تامپسون را فراهم می‌آورند.

معرفی کوتاه نویسنده

ادوارد پالمر تامپسون که معمولاً با نام اختصاری E. P. Thompson شناخته می‌شود، مورخ، نظریه‌پرداز اجتماعی و فعال سیاسی بریتانیایی بود که در سال ۱۹۲۴ در آکسفورد به دنیا آمد و در سال ۱۹۹۳ درگذشت. او از چهره‌های برجسته‌ی چپ نو در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی و از مهم‌ترین مورخان مکتب تاریخ اجتماعی انگلستان به شمار می‌رود.

تامپسون با اثر مشهورش پیدایش طبقه کارگر در انگلستان (The Making of the English Working Class، ۱۹۶۳) نگاه به تاریخ را دگرگون کرد و به جای روایت از بالا، تاریخ را از منظر مردم عادی و طبقات فرودست روایت نمود. او در نوشته‌هایش از مارکسیسم بشرگرایانه دفاع می‌کرد و با رویکردهای ساختارگرایانه‌ای چون نظریات لوئی آلتوسر مخالفت داشت. تامپسون افزون بر پژوهش‌های تاریخی، در جنبش‌های ضدجنگ و فعالیت‌های صلح‌طلبانه نیز حضوری فعال داشت و آثارش، از جمله کتاب فقر نظریه، همچنان در مطالعات تاریخی و نقد اجتماعی الهام‌بخش‌اند.

این کتاب مناسب چه کسانی است؟

کتاب فقر نظریه مناسب خوانندگانی است که به مباحث نظری و فلسفی در حوزه‌ی تاریخ، جامعه‌شناسی و اندیشه‌ی مارکسیستی علاقه دارند و می‌خواهند نسبت میان نظریه و تجربه‌ی انسانی را عمیق‌تر درک کنند. این اثر برای پژوهشگران علوم اجتماعی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، فلسفه و مطالعات فرهنگی و نیز خوانندگان آشنا با سنت مارکسیستی که به نقدهای درون‌جریانی علاقه‌مندند، منبعی ارزشمند است. همچنین برای هرکسی که از نظریه‌های انتزاعی و زبان پیچیده‌ی آکادمیک خسته شده و به دنبال رویکردی انسانی‌تر و تاریخی‌تر به مفاهیم اجتماعی است، کتاب فقر نظریه می‌تواند تجربه‌ای چالش‌برانگیز و روشنگر باشد.