کتاب حاکم و دیوانه

نام‌آورانی چون کِپلِر، گالیله و دکارت از کتاب «المناظرِ» او بسیار تأثیر پذیرفته‌اند. این خردمند اولین کسی بود که ثابت کرد نور از اشیاء به چشم می‌تابد و قوانین شکست نور را تدوین کرد.
حسن بن الهیثم که در روزگار جهل مقدس خلفای مصر و بغداد می‌زیست با خلیفۀ بغداد و خلیفۀ فاطمی، الحاکم بامرالله، که فردی مستبد و مروج تعصبات دینیِ عاری از فهم بود به مخالفت برخاست تا جایی که ناگزیر از پناه بردن به دیوانه‌نمایی شد. و با تظاهر به جنون در انزوای پُرغوغایش کاری کرد که قصه‌اش را در حکایت «حاکم و دیوانه» خواهیم خواند.