کتاب راشومون

ریونوسوکه آکوتاگاوا: استاد داستان کوتاه ژاپنی

Ryūnosuke Akutagawa

ریونوسوکه آکوتاگاوا (۱۸۹۲-۱۹۲۷) یکی از برجسته‌ترین نویسندگان داستان کوتاه ژاپن است که به خاطر سبک منحصربه‌فرد و مهارت فنی خود در قصه‌گویی شهرت یافت. او در طول زندگی کوتاه خود، بیش از ۱۵۰ داستان کوتاه نوشت که بسیاری از آنها به شاهکارهای ادبیات ژاپن تبدیل شده‌اند. آثار او به زبان‌های مختلف ترجمه شده و بر نویسندگان و فیلمسازان بسیاری تأثیر گذاشته است. داستان “راشومون” نه تنها الهام‌بخش فیلم معروف آکیرا کوروساوا بوده است، بلکه به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبی در بررسی مفهوم حقیقت شناخته می‌شود.

بررسی و تحلیل داستان:

• شخصیت‌ها: در داستان “راشومون”، با سه شخصیت اصلی مواجه می‌شویم: هیزم‌شکن، راهب و مرد عادی. هر کدام از این شخصیت‌ها نماینده‌ی قشری از جامعه و دارای زاویه دید و تجربیات متفاوتی هستند. آکوتاگاوا با مهارت تمام به پرداخت این شخصیت‌ها می‌پردازد و با نشان دادن تناقضات در روایت‌های آنها، به ما نشان می‌دهد که حقیقت امری نسبی و وابسته به زاویه دید هر فرد است.
• روند داستان: داستان “راشومون” با صحنه‌ای در زیر دروازه‌ی راشومون آغاز می‌شود که در آن سه نفر به دنبال پناه از باران هستند. آنها به روایت داستان قتل یک سامورایی می‌پردازند و هر کدام داستانی متفاوت از واقعیت را بازگو می‌کنند. در پایان داستان، خواننده با این پرسش مواجه می‌شود که کدام یک از این روایت‌ها حقیقت دارد و آیا اصلاً می‌توان به حقیقت مطلق دست یافت.
• زاویه دید و طرز روایت: آکوتاگاوا در داستان “راشومون” از زاویه دید دانای کل محدود استفاده می‌کند. او با استفاده از این زاویه دید، به خواننده اجازه می‌دهد تا به افکار و احساسات شخصیت‌ها دسترسی داشته باشد و در عین حال، با محدود کردن دانش خواننده به دانش شخصیت‌ها، به ایجاد حس رمز و راز و تعلیق در داستان کمک می‌کند.
• پیام و درون‌مایه‌های اصلی: داستان “راشومون” به بررسی مفهوم حقیقت و نسبیت آن می‌پردازد. آکوتاگاوا با استفاده از روایت‌های متناقض شاهدان عینی، به ما نشان می‌دهد که حقیقت مطلق وجود ندارد و هر کس با توجه به زاویه دید و تجربیات خود، واقعیت را به گونه‌ای متفاوت درک می‌کند. این داستان به ما یادآوری می‌کند که در دنیای پیچیده‌ی امروز، نباید به دنبال پاسخ‌های ساده و مطلق باشیم و همیشه باید به روایت‌های مختلف گوش دهیم تا به درک بهتری از حقیقت دست یابیم.

راشومون و سینما

داستان کوتاه “راشومون” نوشته‌ی ریونوسوکه آکوتاگاوا، الهام‌بخش یکی از شاهکارهای سینمای جهان، فیلم “راشومون” به کارگردانی آکیرا کوروساوا شد. این فیلم که در سال ۱۹۵۰ میلادی ساخته شد، نه تنها به شهرت جهانی رسید، بلکه تأثیر عمیقی بر سینما و نحوه‌ی روایت داستان‌ها گذاشت.

کوروساوا در این فیلم، با اقتباس از دو داستان آکوتاگاوا، “راشومون” و “در بیشه خیزران”، به بررسی مفهوم حقیقت و نسبیت آن می‌پردازد. او با استفاده از روایت‌های متناقض شاهدان عینی از یک جنایت، به ما نشان می‌دهد که چگونه هر کس با توجه به زاویه دید و تجربیات خود، واقعیت را به گونه‌ای متفاوت درک می‌کند.

علاوه بر فیلم “راشومون”، داستان “در بیشه خیزران” نیز الهام‌بخش فیلم‌های دیگری بوده است، از جمله:

• فیلم “The Outrage” (۱۹۶۴) به کارگردانی مارتین ریت: این فیلم که با بازی پل نیومن و لورنس هاروی ساخته شده است، بازسازی فیلم “راشومون” در غرب وحشی است.
• فیلم “Miserables, Les” (۱۹۹۸) به کارگردانی بیل آگوست: این فیلم که با بازی لیام نیسون و اوما تورمن ساخته شده است، اقتباسی از رمان “بینوایان” ویکتور هوگو است که در آن از داستان “در بیشه” برای روایت یکی از صحنه‌های کلیدی فیلم استفاده شده است.