مطالعات محیط زیست (علوم اجتماعی محیطی)
محیط زیست به صورت کلی به علوم مرتبط با مطالعه و تحلیل ارتباطات میان موجودات زنده و محیط طبیعی اطلاق می‌شود. این زمینه شامل مطالعه فرآیندهای بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی و جغرافیایی محیط زندگی است.
مطالعات محیط زیست (به عبارت دیگر، علوم اجتماعی محیطی) مطالعه بینارشته‌ای روابط متقابل بین انسان و محیط زیست است. و هر چه بیش تر از عمر جهان و عمر زمین می گذرد، انسان‌ها بیش از پیش باید (حداقل برای بقای خود) به این رابطه متقابل توجه کنند.
چالش‌هایی که محیط زیست با آن‌ها روبروست بسیار متنوع هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- تغییرات اقلیمی: افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو به دلیل فعالیت‌های انسانی موجب تغییرات اقلیمی گسترده شده است. این تغییرات موجب افزایش دمای زمین، کاهش بارش در برخی مناطق و افزایش بارش در مناطق دیگر و همچنین باعث فراوانیِ بسیاری از پدیده‌های طبیعی مانند سیل، خشکسالی، و طوفان‌های شدید گردیده است.
- آلودگی هوا و آب: روش‌های صنعتی و اقتصادی فعلیِ بسیاری از کشورها به طور گسترده در تولید آلاینده‌هایی مانند دی اکسید کربن، نیتروژن اکسید، سولفور دی اکسید، مواد شیمیایی و زباله‌های صنعتی و شهری دخیل هستند که موجب آلودگی هوا، آب و خاک شده و اثرات مخربی بر سلامتی انسان و حیوانات دارند.
- کمبود آب: کمبود آب یکی از چالش‌های اساسی محیط زیست است. با افزایش جمعیت و توسعه صنعت و کشاورزی، مصرف آب روزافزون‌تر شده است. همچنین تغییر الگوی بارش‌ها و کاهش ذخایر منابع آب زیرزمینی، موجبات کمبود آب در بسیاری از مناطق را فراهم آورده است.
- تخریب بوم‌های طبیعی: در حال حاضر، گسترش شهرنشینی، توسعه کشاورزی، و استفادۀ گسترده از منابع طبیعی، به تخریب بوم‌های طبیعی منجر شده است. این فرایند باعث از بین رفتن زیستگاه‌های مختلف، کاهش تنوع زیستی و تهدید برخی از گونه‌های حیاتی می‌شود.
- تخریب لایه ازون: لایه ازون در جو زمین وظیفه مهمی در محافظت از زمین در برابر اشعه فرابنفش از خورشید دارد. استفاده از گازهای شیمیایی مانند کلروفلوروکربن (CFC) در سال‌های گذشته باعث تخریب لایه ازون شده است که در نتیجه آن افزایش بیشتر اشعه فرابنفشی که به سطح زمین می‌رسد را شاهد هستیم و این خود موجب بروز بیماری‌های پوستی و سرطان پوست می‌شود.
- تخریب تنوع زیستی: تخریب بوم‌های طبیعی، تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی دیگر باعث کاهش تنوع زیستی و از بین رفتن گونه‌های حیاتی می‌شود. این کاهش تنوع زیستی می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر بقایای زندگی روی زمین داشته باشد.
- تولید و مدیریت پسماندها: تولید پسماندها و نداشتن روش‌های مدیریت صحیح آن‌ها می‌تواند باعث آلودگی هوا، آب و خاک شده و اثرات مضری بر سلامتی انسان و حیوانات داشته باشد. در صورت عدم مدیریت مناسب پسماندها، آن‌ها می‌توانند باعث آلودگی هوا و آب، شیوع بیماری‌ها و تلفات جانی در حیوانات و پرندگان شوند.
- نابسامانی در توسعه: در بسیاری از کشورها، توسعه بدون برنامه‌ریزی و نابسامانی آن باعث آسیب‌های گسترده به محیط زیست شده است. در برخی موارد، توسعه بدون در نظر گرفتن اثرات زیست محیطی می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی در حوزه‌هایی مانند آب، خاک و هوا شود.
- بهره‌برداری نامناسب از منابع طبیعی: بهره‌برداری نامناسب از منابع طبیعی مانند آب، گازهای فسیلی، جنگل‌ها و معادن می‌تواند باعث کمبود و نابودی آن‌ها شود. به همین دلیل، استفاده بهینه و پایدار از منابع طبیعی با توجه به نیازهای انسان و حفظ محیط زیست بسیار حائز اهمیت است.
- فعالیت‌های صنعتی و نفتی: فعالیت‌های صنعتی و نفتی نیز باعث آلودگی بیشتر هوا و آب، کاهش تنوع زیستی، تخریب بوم‌های طبیعی و تغییرات اقلیمی می‌شود. این فعالیت‌ها می‌توانند با تولید آلاینده‌هایی مانند گازهای گلخانه‌ای، سرب و جیوه، باعث آسیب به سلامتی انسان و دیگر جانداران شوند.
ما در شهر کتاب پاسداران می‌کوشیم تا کتاب‌ها و منابع ارزشمند در زمینه‌های مطالعات محیط زیست، زیست‌بوم‌شناسی و… را برای شما فراهم کنیم.
