31 جولای، زادروز جی.کی.رولینگ: تولد خالق هری پاتر
مقدمه: داستان «هری پاتر» از کجا آغاز شد؟ زادروز جی.کی.رولینگ
میتوانید دنیایی را تصور کنید که یک اثر ادبی بدون متولد شدن نویسندهاش خلق شود؟!! امکان این وجود دارد که نویسندۀ دیگری میتوانست با خلق یک داستان فانتزی و جادویی، نام هری پاتر را بر سر زبان پیر و جوان در سراسر دنیا بیاندازد؟ آن هم پسر جادوگری که روز تولدش با نویسندهاش یکی است!
اگر جواب شما هم به این پرسشها منفی است، بهتره که داستان خلق یک شاهکار را از ماجرای زندگی نویسندهاش شروع کنیم.
«ماجرایی که از رویای دختری کتابخوان در دهکدهای کوچک در انگلستان آغاز شد و با خلق دنیای جادویی و پرطرفدار هاگوارتز به اوج خود رسید.»
نویسندهای که با خلق دنیای جادویی هری پاتر، قلب میلیونها خواننده در سراسر جهان را تسخیر کرد، در ۳۱ جولای (ژوئیه) سال ۱۹۶۵ به دنیا آمد. خود او دربارهی این موفقیت میگوید: «هرگز فکر نمیکردم که نوشتن یک داستان در مورد پسری با موهای سیاه و عینک گرد، زندگی مرا تا این حد تغییر دهد.»
مسیر تبدیل شدن جی.کی. رولینگ (J. K. Rowling) به «ملکه ادبیات کودکان و نوجوانان» با سختی و مشقت همراه بود. او در کودکی با رویای نویسندگی زندگی کرد و با وجود سختیهای بسیار، هرگز از نوشتن دست نکشید. رولینگ در مصاحبهای میگوید: «ما با انتخابهایمان، خودمان را تعریف میکنیم، نه با تواناییهایمان.»
این جمله، فلسفهی اصلی سری داستانهای محبوب او، «هری پاتر» را به تصویر میکشد. در دنیای فانتزی و جادویی رولینگ، قهرمانان لزوما افراد قدرتمند نیستند، بلکه کسانی هستند که با انتخابهای درست، در برابر تاریکی میایستند.
سرگذشت رولینگ، درس بزرگی برای همه ماست؛ اینکه با پشتکار و ایمان به رویاهایمان، میتوانیم دنیای پیرامون خود را متحول کنیم. امروز، به مناسبت تولد رولینگ، گریزی به زندگی مسحورکننده این نویسنده و دنیای پر رمز و راز هاگوارتز و جادوگران جوانش خواهیم زد.
فهرست مطالب
- داستان «هری پاتر» از کجا آغاز شد؟ زادروز جی.کی.رولینگ
- دختری که جادو را باور کرد: زندگیِ پرفرازونشیبِ جی.کی.رولینگ
- هری پاتر، ظهور یک پدیدۀ ماندگار سراسر تاریخ ادبیات جهان
- تأثیر جهانی هری پاتر: فراتر از تمام مرزها
- فراتر از شهرت و موفقیت مادی
- جادوی پرده نقرهای: فیلمهای هری پاتر
- حواشی و چالشها: روی تاریک سکۀ شهرت رولینگ
- فراسوی جادو: دنیای ادبی جدید جی.کی. رولینگ
- سخن پایانی
- سوالات متداول
دختری که جادو را باور کرد: زندگیِ پرفرازونشیبِ جی.کی.رولینگ
او از کودکی داستانسرایی میکرد. خودش میگوید: «تا جایی که به خاطر میآورم، همیشه مینوشتم. داستانهای کوتاه احمقانهای مینوشتم که دور و برم را پر میکردند.»
قوهی تخیل او با مرگ مادرش در سن نوجوانی تحتالشعاع تاریکی قرار گرفت، اما همین تجربه عمق خاصی به شخصیت پردازیهای او در دنیای جادوگری بخشیده است.
«شاید خوشبختی واقعی این نباشد که بدانیم همهی جوابها چیست، بلکه در این باشد که از پرسیدن سوالات دست برنداریم»
رولینگ در بیمارستانی کوچک در یاته، گلاسترشرِ انگلستان به دنیا آمد. پدر و مادرش از طبقه متوسط بودند. علاقه به کتاب و قصه، هدیهای بود که از والدینش به ارث برد. مادرش علوم تجربی تدریس میکرد و پدرش در کارخانهای صنعتی مشغول به کار بود. خانه آنها پر از کتاب بود و پدرش برای او و خواهرش داستانهای جذابی میخواند.
اولین تلاش رولینگ برای نوشتن، داستان کوتاهی به نام «خرگوش» بود که در شش سالگی با الهام از شخصیتهای کتابهای مورد علاقهاش خلق کرد. در اواخر کودکی، خانواده به خانهای قدیمی در دهکدهای دیگر نقل مکان کردند. رولینگ در مدرسه ابتدایی کلیسای سنت مایکل به تحصیل پرداخت. او دختری باهوش و البته خجالتی بود و تخیلات و دنیای ذهنی قدرتمندی داشت.
در سن ۱۱ سالگی، علاقه او به نوشتن با داستان کوتاه «هفت الماس نفرینشده» جدیتر شد. دورهی نوجوانی رولینگ با نقل مکان به شهر و تحصیل در مدرسه دولتی همراه بود. او در این دوران مورد آزار و اذیت همکلاسیهایش قرار گرفت. با این حال، معلم انگلیسی او، لویسی شپرد، تأثیر زیادی روی او گذاشت و به او اهمیت ساختار و دقت در نوشتن را آموخت.
در خانهای که با مشکلات مالی و بیماری مادر روبرو بود، رولینگ به دنیای کتابها پناه میبرد. مرگ مادرش در ۱۵ سالگی، ضربه بزرگی به او وارد کرد و تأثیر عمیقی بر نوشتههایش گذاشت. او بعدها اعتراف کرد که دوران نوجوانیاش اصلا شاد نبوده است.
با وجود تمام سختیها، در دانشگاه اکستر به تحصیل در رشتهی زبان و ادبیات فرانسه پرداخت. در زمان دانشجویی، رولینگ رمانهای بزرگسالانهای مینوشت که هرگز منتشر نشدند.
او با رویای نویسندگی، به پرتغال نقل مکان کرد و در آنجا به تدریس زبان انگلیسی پرداخت. در این دوران، با مردی پرتغالی آشنا شد و با او ازدواج کرد. حاصل این ازدواج، دختری به نام جسیکا بود. اما این ازدواج دیری نپایید و به جدایی ختم شد.
رولینگ به همراه دخترش به اسکاتلند رفت و در شرایط سخت اقتصادی قرار گرفت. او مجبور شد برای تأمین مخارج زندگی خود و دخترش، از کمکهای دولتی استفاده کند. با این حال، هرگز از نوشتن دست نکشید. او در کافهها و هر مکان دنجی که پیدا میکرد، به نوشتن ادامه میداد.
افسردگی عمیقی که ناشی از مشکلات مالی و شکست در زندگی شخصیاش بود، او را آزار میداد. با این حال، نوشتن کتاب «هری پاتر و سنگ جادو» برای او نوعی نجات بود. او در این دوران، تمام انرژی خود را صرف نوشتن کرد و توانست اولین کتاب از مجموعه پرفروش هری پاتر را به پایان برساند.
هری پاتر، ظهور یک پدیدۀ ماندگار در سراسر تاریخ ادبیات جهان
اولین جرقه: تولد هری پاتر در یک قطار
اما واقعا داستان «هری پاتر» از کجا آغاز شد؟ آیا هری پاتر واقعی بود یا یک شخصیت تخیلی زادۀ ذهنِ خلاق رولینگ؟
شاید برای بسیاری از طرفداران این مجموعه باورکردنی نباشد، اما ایدهی اولیۀ هری پاتر در یک سفر با قطار شکل گرفت! رولینگ در مصاحبهای با «اُپرا» (Oprah) در سال ۱۹۹۹ اشاره میکند که ایده اولیهی هری پاتر در یک سفر قطار طولانی به ذهنش خطور کرد.
شخصیت هری پاتر، پسری لاغراندام با عینک گرد و موهای سیاه، ناگهان در ذهن او ظاهر شد. او با توصیف این لحظه میگوید:
«ایده به طور کامل و ناگهانی، در حالی که به بیرون از پنجره قطار نگاه میکردم، به ذهنم رسید. خالصترین الهام ناگهانیای بود که تا به حال تجربه کردهام.»
رولینگ بلافاصله شروع به نوشتن جزئیات مربوط به دنیای جادوگری کرد، شخصیتها را شکل داد و داستان پسری یتیم که نمیداند جادوگر است را پرورش داد. این جرقهی اولیه، سفری طولانی و پرفراز و نشیب را آغاز کرد که منجر به خلق یکی از محبوبترین مجموعههای ادبی تاریخ شد.
این ایده به مرور زمان در ذهن رولینگ پرورش یافت. او در مصاحبهای دیگر با مجلهی «لندن ایونینگ استاندارد» (London Evening Standard) گفت:
«در طول سالهای بعد، شخصیتها و وقایع داستانی به تدریج در ذهن من شکل گرفتند. انگار قطعات پازلی بودند که کمکم در کنار هم قرار میگرفتند.»
ماجراجویی در هاگوارتز: توسعه دنیای جادویی
داستان هری پاتر به همین سادگی شکل نگرفت. رولینگ در طی هفت سال بعدی، به طور پیوسته دنیای جادوگری را گسترش داد. او در مصاحبهای با ساندی تایمز، پروسه خلق داستان را به “دریاچهای تشبیه میکند که ایدهها در آن شکل میگیرند و سپس در کلبهای (استعاره از ذهن نویسنده) پرورش مییابند.”
رولینگ طی این هفت سال تمام تلاش خود را برای توسعهی دنیای جادوگری به کار بست. او در مصاحبۀ دیگری میگوید:
«همیشه هاگوارتز را مکانی واقعی و با جزئیات کامل تصور میکردم. در مورد چگونگی کارکرد جادو، قوانین آن و موجودات جادویی، سیستم آموزشی و حتی لباسها فکر میکردم.»
این توجه به جزئیات، دنیای هری پاتر را به قدری باورپذیر و جذاب کرد که خوانندگان را به طور کامل درگیر خود میساخت. رولینگ با الهام از اساطیر و افسانهها، موجودات جادویی و فانتزی خلق کرد، مکانهای جادویی مانند کوچهی دیاگون و هاگزمید را به تصویر کشید و قوانین جادوگری را بنا نهاد.
تأثرات ثانویه: بازتابی روشن از رنج و غم
الهامات داستان هری پاتر به آن سفر با قطار محدود نمیشود. رولینگ در مصاحبهای با شبکهی «اِم.اس.ان.بی.سی»(MSNBC) فاش میکند که تجربیات شخصی او در دوران کودکی و نوجوانی نیز تاثیر بسزایی در شکلگیری دنیای هری پاتر داشته است. او در اینباره میگوید:
«احساس انزوا و طردشدگیای که در آن دوران تجربه کردم، به شکلگیری شخصیت هری کمک کرد. هری هم احساس میکند در دنیای اطرافش جایی ندارد و با آن همخوانی ندارد.»
علاوه بر این، رولینگ در مصاحبهای با مجلهی «نیویورکر» (The New Yorker) اشاره میکند که از دست دادن مادرش در سن نوجوانی تاثیر عمیقی بر او گذاشته است. او میگوید: «مرگ مادرم تجربهای بسیار تلخ و دردناک بود. به نوعی این فقدان در شخصیت هری و حس یتیمی او نیز نمود پیدا کرده است.»
با وجود سختیهایی که رولینگ در دوران کودکی و نوجوانی تجربه کرد، اما قدرت تخیل ذهنش به او کمک کرد تا دنیایی جادویی و فانتزی خلق کند که مملو از عشق، دوستی، شجاعت و امید است. او در مصاحبه با اُپرا میگوید:
«من فکر میکنم بخش مهمی از جذابیت هری پاتر این است که در عین حال که داستانی فانتزی و تخیلی است، با مسائل و موضوعات واقعی زندگی انسانها گره خورده است. موضوعاتی مثل مرگ، فقدان، عشق، دوستی و مبارزه با ظلم.»
مکانهای تاثیرگذار در خلق دنیای هری پاتر
ایستگاه کینگز کراس، لندن: این ایستگاه قطار معروف، محل ورود هری و دوستانش به سکوی نه و سه چهارم است.
پل گلنفینان، اسکاتلند: این پل راهآهن زیبا، الهامبخش پل هوگوارتز است که قطار سریعالسیر هوگوارتز از روی آن عبور میکند.
کلیسای جامع گلاستر: برخی از صحنههای فیلمهای هری پاتر در راهروهای این کلیسای جامع باشکوه فیلمبرداری شده است.
بازار لیدن هال، لندن: این بازار سرپوشیده تاریخی، الهامبخش کوچه دیاگون، مرکز خرید جادوگران، بوده است.
کلیسای جامع کرایست چرچ، آکسفورد: پلههای بزرگ این کلیسا، در فیلم هری پاتر و سنگ جادو به عنوان پلههای ورودی مدرسه هاگوارتز استفاده شده است.
از قهرمانان تا ضدقهرمانان: شخصیتپردازی بینظیر رولینگ
یکی از نقاط قوت مجموعه هری پاتر، شخصیتپردازی قوی آن است. رولینگ با مهارت، شخصیتهایی با ابعاد مختلف خلق کرده است که خوانندگان میتوانند با آنها ارتباط برقرار کنند. او دربارهی این فرآیند میگوید:
«هرگز شخصیتها را به طور کامل از ابتدا طراحی نمیکنم. آنها با من صحبت میکنند، به من میگویند چه کاری میخواهند انجام دهند و چگونه میخواهند رفتار کنند.»
از قهرمانانی مانند هری، رون و هرمیون گرفته تا شخصیتهای خاکستری مثل سیریوس بلک و اسنیپ، و حتی شخصیت منفی اصلی، لرد ولدمورت، هر کدام از این شخصیتها دارای انگیزهها، عیبها و نقاط قوت خاص خود هستند. این پیچیدگی باعث شده که خوانندگان با شخصیتها همذاتپنداری کنند و با اشتیاق ماجراهای آنها را دنبال نمایند.
مرگ یکی از والدین، موضوعی است که در داستان هری پاتر و مبارزهاش با مرگخواران، به طور نمادین بازتاب یافته است. همچنین، حس تنهایی و طردشدگی که رولینگ در دوران کودکی تجربه کرده بود، در شخصیتهایی مانند هری، نویل لانگباتم و لونا لاوگود، نمود پیدا میکند.
موانع و مبارزات: از فقر تا ناشران ممتنع
مسیر موفقیت برای جی.کی.رولینگ، هموار نبوده است. او در زمان نوشتن کتاب اول مجموعه هری پاتر، با مشکلات مالیِ جدی دست و پنجه نرم میکرد و همزمان، یک مادر مجرد بود. با وجود این چالشها، او هرگز تسلیم نشد؛ رولینگ بارها با ناشران مختلفی برای چاپ کتابش تماس گرفت اما هردفعه، با جواب منفی آنها مواجه شد.
سرانجام، در سال ۱۹۹۷، اتفاقی سرنوشتساز رقم خورد: یک ناشر کوچک انگلیسی به نام بلومزبری (Bloomsbury Publishing)، به شرط ویرایش متن، با انتشار کتاب موافقت کرد.
این تصمیم، سرآغاز انقلابی در دنیای ادبیات بود. کتاب اول مجموعه، با عنوان «هری پاتر و سنگ جادو»، در سال ۱۹۹۷ منتشر شد و با استقبال فوقالعادهای از سوی منتقدان و خوانندگان روبهرو گردید. تنها در انگلستان، ۵۰ هزار نسخه از کتاب در عرض یک هفته به فروش رفت! جوایز معتبر ادبی (مانند جایزه کتاب بریتانیا) یکی پس از دیگری به «هری پاتر و سنگ جادو» اهدا شد و این کتاب به سرعت به پرفروشترین کتاب کودک و نوجوان در تاریخ تبدیل شد.
تأثیر جهانی هری پاتر: فراتر از تمام مرزها
مجموعه هری پاتر به سرعت مرزهای جغرافیایی و زبانی را درنوردید. کتابها به بیش از ۸۵ زبان ترجمه شدند و میلیونها نسخه از آنها در سراسر جهان به فروش رفتند. این موفقیت، هری پاتر را به پدیدهای فرهنگی تبدیل کرد. اقتباسهای سینمایی از این مجموعه نیز بر محبوبیت آن افزود و دنیای جادویی را به صورت تصویری به مخاطبان ارائه داد.
منتقدان نیز به همان اندازه مجذوب محبوبیت و شهرت هری پاتر شدند. راجر ایبرت، منتقد فیلم مشهور، از اقتباس سینمایی این مجوعه به دلیل “حس فوقالعاده شگفتی و افسونگریِ” آن ستایش کرد.
استیون (استفان) کینگ، استاد ژانر وحشت، بیان کرد:
«رولینگ کاری واقعاً خارقالعاده انجام داده است. او نشان داده است که جوانان نه تنها مطالعه میکنند، بلکه با اشتیاق مطالعه میکنند.»
نیویورک تایمز این مجموعه را به دلیل «پیچیدگی اخلاقی و تیزبینی روانشناختی» ستود، در حالی که گاردین از «استعداد رولینگ در خلق شخصیتهای باورپذیر و دنیایی غنی و خیالی» تمجید کرد.
برخی از بزرگترین دستاوردهای مجموعه هری پاتر
سری هری پاتر نوشته جی. کی. رولینگ، بیش از یک مجموعه رمان فانتزی است؛ این مجموعه یک پدیده فرهنگی است که صنعت نشر را متحول کرده و مخاطبان سراسر جهان را مجذوب خود کرده است.
داستان سریالیِ هری پاتر بدون شک عنوان پرفروشترین مجموعه داستان تاریخ را در اختیار دارند. با فروش بیش از ۶۰۰ میلیون نسخه در سراسر جهان، این کتابها از سد سنوسال، زبان و فرهنگ عبور کردهاند؛ تاجایی که هر کتابِ جداگانه از مجموعه هری پاتر، رکورد پرفروشترین کتاب منتشر شده در زمان خود را در اختیار داشت.
مجموعه هری پاتر میلیاردها دلار درآمد ایجاد کرد و جی. کی. رولینگ را تبدیل به اولین نویسندهای کرد که تنها با فروش کتاب به میلیاردر تبدیل شد. در واقع، جی. کی. رولینگ تبدیل به “جوانترین نویسنده میلیاردر تاریخ” شد. همچنین، رولینگ برای تبلیغ این مجموعه در یک تور امضای کتاب شرکت کرد و رکورد طولانیترین صف برای جشن امضا را شکاند.
این مجموعه بر مُد، زبان و حتی مطالعات دانشگاهی تأثیر گذاشته است. موفقیت این کتابها منجر به ایجاد یک امپراتوری بزرگ تجاری شد که شامل همه چیز از چوبدستی و رَدا گرفته تا جاذبههای گردشگری و بازیهای ویدیویی میباشد.
مکانهای ساخته شده با الهام از دنیای فانتزی هری پاتر
دنیای جادوگری هری پاتر (The Wizarding World of Harry Potter):
این پارکهای گردشگری با تِم دنیای هری پاتر در اورلاندوی فلوریدا و هالیوودِ کالیفرنیا و همچنین، در ژاپن واقع شده است. این پارکها شامل جاذبههایی مانند قلعه هاگوارتز، دهکده هاگزمید و سواریهای هیجانانگیز مانند هری پاتر و سفر ممنوعه است.
تور هری پاترِ استودیو برادران وارنر در لندن (Warner Bros. Studio Tour London – The Making of Harry Potter):
این تور استودیویی در لندن، بازدیدکنندگان را به پشت صحنه فیلمهای هری پاتر میبرد. در اینجا میتوانید صحنههای نمادین مانند تالار بزرگ، دفتر دامبلدور و کوچه دیاگون را از نزدیک ببینید.
فروشگاه پلتفورم نه و سهچهارم در ایستگاه کراس کینگز (Platform 9¾ Shop at King’s Cross Station):
این فروشگاه در ایستگاه کینگز کراس لندن، به طرفداران این امکان را میدهد تا از سبد خرید خود در دیوار بین سکوهای ۹ و ۱۰ عکس بگیرند، درست مانند هری و دوستانش.
فروشگاه هری پاتر در نیویورک (Harry Potter New York):
این فروشگاه بزرگ در شهر نیویورک، بزرگترین فروشگاه هری پاتر در جهان است و دارای ۱۵ منطقه موضوعی مختلف است. در اینجا می توانید همه چیز را از چوب دستی و لباس مدرسه گرفته تا شیرینی های جادویی و اسباب بازی های تعاملی پیدا کنید.
هتل جورجیا (The Georgian House Hotel):
این هتل در لندن دارای اتاق های جادویی با تم هری پاتر است که به مهمانان این امکان را می دهد که شب را در دنیای جادوگران بگذرانند. اتاق ها دارای تخت های چهار تخته، پنجره های شیشه ای رنگی و سایر جزئیات جادویی هستند.
علاوه بر این مکان های فیزیکی، طرفداران هری پاتر همچنین می توانند دنیای جادوگری را به صورت آنلاین در Pottermore، وب سایت رسمی طرفداران هری پاتر، کشف کنند. Pottermore به طرفداران این امکان را می دهد تا در هاگوارتز دسته بندی شوند، در کلاس های جادوگری شرکت کنند و در مورد دنیای جادوگری بیشتر بیاموزند.
فراتر از شهرت و موفقیت مادی
اما تأثیر رولینگ فراتر از آمار فروش است. او عشق به خواندن را در نسل جدیدی شعلهور کرد. کودکانی که شاید به غیر از این کتابی را به دست نمیگرفتند، داستانهای او را بلعیدند، تخیلاتشان با طلسمها، معجونها و مسابقات کوییدیچ برانگیخته میشد. او در خوانندگانش اهمیت همدلی، قدرت دوستی و شجاعت ایستادگی برای آنچه درست است را القا کرد.
اما تأثیر هری پاتر فراتر از فروش و شهرت بود. این مجموعه، نسل جدیدی از خوانندگان را با لذت کتابخوانی آشنا کرد. بسیاری از افرادی که امروزه کتابخوانهای حرفهای هستند، با خواندن هری پاتر در دوران کودکی، علاقه به ادبیات را کشف کردند.
هری پاتر همچنین باعث شد تا ادبیات کودک و نوجوان جدی گرفته شود. پیش از این، این حوزه اغلب با نگاهی سطحی نگریسته میشد، اما موفقیت هری پاتر نشان داد که داستانهای کودکانه میتوانند عمیق، تاثیرگذار و ماندگار باشند.
بنیاد لوموس: نامی برگرفته از یکی از طلسمهای هری پاتر
داستان غم انگیزِ یتیم بودن هری پاتر قلبِ مادری رولینگ را هم به تپش انداخت و تصمیم گرفت تغییری در دنیای واقعی ایجاد کند: لوموس، چراغی در تاریکترین گوشههای جهان.
فراتر از دنیای جادویی هاگوارتز، او طلسم نورِ امید را در دنیای واقعی با نام بنیاد لوموس (Lumos) روشن کرده است. این سازمان خیریه، همچون طلسمی با نامی مشابه در دنیای هری پاتر، بر زندگی میلیونها کودکِ گرفتارِ موسسات نگهداری از کودکان نور میتاباند.
مأموریت این سازمان به روشنی مشخص است: پایان دادن به نگهداری کودکان در موسسات. لوموس در تلاش است تا این کودکان را به آغوش خانوادههایشان بازگرداند یا سرپرستیِ باکیفیت مبتنی بر خانواده را برای کسانی که نمیتوانند به خانه بازگردند، فراهم کند.
جادوی پرده نقرهای: فیلمهای هری پاتر
اقتباسهای سینمایی هری پاتر نیز به همان اندازۀ داستان سریالیِ هری پاتر موفق بودند و به پرفروشترین فرانچایز فیلم تاریخ تبدیل شدند. این فیلمها با تحسین گسترده منتقدان روبهرو شدند و بسیاری از آنها، فیلمهای هری پاتر را به عنوان کلاسیکهای مدرن در نظر گرفتهاند.
این فیلمها با وفاداری به متن اصلی و جلوههای ویژهی خیرهکننده، توانستند تجربهی خواندن کتابها را برای مخاطبان بصری تکرار کنند. ترجمه بافت غنی رمانهای رولینگ به یک رسانه بصری کار کوچکی نبود. هر کتاب دنیایی برای خودش بود، سرشار از جزئیات پیچیده، شخصیتهای پیچیده و دنیایی جادویی و فانتزی که برای روی پرده رفتن، تقریبا ناملموس بود. فیلمسازان با چالش دلهرهآوری برای فشرده کردن روایتهای گسترده، حفظ جوهر منبع اصلی در عین تطبیق آن برای مخاطب سینما و زنده کردن شخصیتهای نمادین که قبلاً در ذهن خوانندگان شکل گرفته بود، روبهرو بودند.
فیلمهای هری پاتر بدون شخصیتهای جذاب خود چیزی نبودند. دنیل رادکلیف، روپرت گرینت و اما واتسون به ترتیب در نقشهای نمادین هری پاتر، رون ویزلی و هرمیون گرنجر عملکرد برجستهای داشتند. هارمونی آنها روی پردۀ سینما قابللمس بود و رشد آنها در طول سریال منعکسکننده ماجراجویی خود هری پاتر بود.
نگهبان دنیای جادوگری
از همان ابتدا، رولینگ به شدت درگیر اقتباسهای فیلم بود. در مصاحبهای با گاردین در سال ۲۰۰۰، او اظهار داشت: «من کاملاً واضح بودم که میخواهم در هر مرحله درگیر باشم. میخواستم در انتخاب بازیگران، فیلمنامهنویسی و در همه چیز شرکت کنم.»
یکی از حیاتیترین زمینههای مشارکت رولینگ، انتخاب بازیگران بود. او در مورد استفاده از بازیگران بریتانیایی مصمم بود، تصمیمی که او در مصاحبههای متعدد از آن دفاع کرد؛ برای او، حفظ اصالت دنیای جادوگران ضروری بود. او در مصاحبه ای با روزنامه تلگراف در سال ۲۰۰۱ توضیح داد:
«من به شدت احساس میکنم که شخصیتها باید بریتانیایی باشند. دنیا در ذهن من بسیار بریتانیایی است!»
جان بخشیدن به شخصیتها
تأثیر رولینگ در رشد شخصیت غیرقابل انکار است. او از نزدیک با فیلمنامهنویسان کار کرد تا مطمئن شود که شخصیتها به همتایان کتاب خود وفادار میمانند. در همان مصاحبه تلگراف، او در مورد چالشهای اقتباس شخصیتهای پیچیدهای مانند دامبلدور برای پرده صحبت کرد. او گفت:
«دامبلدور شخصیت بسیار دشواری جهت اقتباس برای فیلم است، زیرا او بسیار چندوجهی است – شما باید تصمیم بگیرید که چه جنبههایی از او را میخواهید نشان دهید!»
انتخاب آلن ریکمن در نقش سوروس اسنیپ گواهی بر تاثیر رولینگ است. در مصاحبهای در سال ۲۰۱۱ با ایندیپندنت، او فاش کرد که همیشه ریکمن را در این نقش به تصویر کشیده است. او گفت:
«آلن ریکمن همیشه برای من اسنیپ بود. او تمام ویژگیهایی را دارد که من تصور میکردم اسنیپ دارد.»
حواشی و چالشها: روی تاریک سکۀ شهرت برای رولینگ
شهرت جهانی، ثروت هنگفت و تأثیرگذاری عمیق بر نسلهای مختلف، دستاوردهای کمنظیری هستند که ج.کی.رولینگ به آنها دست یافته است. اما این مسیر، بدون چالش و حاشیه هم نبوده است.
یکی از مهمترین چالشهای رولینگ در سالهای اخیر، مواضع او در خصوص مسائل مرتبط با افراد ترنسجندر (تراجنسیتی) بوده است. او در سال ۲۰۲۰ با انتشار توییتهایی جنجالی، به دلیل بیاحترامی به هویت افراد ترنس مورد انتقاد شدید قرار گرفت. بسیاری از طرفداران پرشمار او، با این اظهارات ابراز مخالفت کردند.
این اتفاق، ضربهی مهلکی به وجههی عمومی رولینگ زد و نشان داد که حتی محبوبترین نویسندگان هم میتوانند با اظهارنظرهای نسنجیده، اعتبار خود را خدشهدار کنند.
مورد دیگری که در سالهای اخیر توجهات را به خود جلب کرده، بازنویسیهای صورتگرفته در نسخههای الکترونیکی کتابهای «هری پاتر» توسط رولینگ است. این تغییرات که شامل اصلاحاتی در جهت تطابق بیشتر با مواضع کنونی رولینگ در خصوص مسائل جنسیتی و نژادی میشوند، با واکنشهای متفاوتی از سوی طرفداران روبرو شدهاند. برخی این تغییرات را غیرضروری و دستکاری در اثر هنری میدانند و برخی دیگر آنها را نشانهی پویایی و انطباقپذیری متن با شرایط روزگار تلقی میکنند.
10 راز تاریک از زندگی رولینگ که نمیدانستید!
-
رولینگ از مایا فورستاتر، محققی که به دلیل اظهار نظرهای تندش درباره تراجنسیتیها اخراج شد، حمایت کرد. این اقدام او باعث انتقادات بیشتر و تحریم آثارش توسط برخی از طرفداران شد.
-
برخی از منتقدان معتقدند که رولینگ در آثارش از کلیشههای نژادپرستانه و یهودستیزانه استفاده کرده است. به عنوان مثال، شخصیت گابلینها در هری پاتر با ویژگیهای کلیشهای یهودیان به تصویر کشیده شده است.
-
برخی از طرفداران از رولینگ به دلیل عدم تنوع نژادی در داستان هری پاتر انتقاد کردهاند. به عنوان مثال، تعداد کمی شخصیت سیاهپوست یا آسیایی در این مجموعه وجود دارد.
-
رولینگ از برخی نویسندگان متهم به آزار جنسی مانند استیون (استفان) کینگ حمایت کرده است. این موضوع باعث شده تا برخی از طرفداران او را به حمایت از آزارگران متهم کنند.
-
برخی از نویسندگان ادعا کردهاند که رولینگ ایدههای آنها را دزدیده و در هری پاتر استفاده کرده است. هرچند این ادعاها در دادگاه رد شدهاند، اما همچنان جنجالبرانگیز هستند.
-
رولینگ به دلیل حمایت از اسرائیل و انتقاد از جنبش بایکوت، عدم سرمایهگذاری و تحریم علیه این کشور، با انتقادات زیادی مواجه شده است.
-
رولینگ در مورد مسائل سیاسی مانند انتخاب دونالد ترامپ اظهار نظرهای تندی کرده است. این موضوع باعث شده تا برخی از طرفدارانش او را به سیاسیکاری متهم کنند.
-
رولینگ به دلیل استفاده از توییتر برای ابراز نظرات جنجالیاش، با انتقادات زیادی مواجه شده است. برخی از طرفداران معتقدند که او باید از این پلتفرم برای ترویج کتابهایش استفاده کند، نه برای بیان نظرات شخصیاش.
-
رولینگ با برخی از طرفدارانش که با او مخالفت کردهاند، وارد درگیری و دعوا مجازی شده است. این موضوع باعث شده تا برخی از طرفداران او را به رفتار نامناسب متهم کنند.
-
چندین بازیگر فیلمهای هری پاتر، از جمله دنیل رادکلیف، اما واتسون، و روپرت گرینت، علناً با دیدگاههای رولینگ مخالفت کردهاند و این منجر به شکاف بین نویسنده و برخی از مشهورترین همکارانش شده است.
فراسوی جادو: دنیای ادبی جدید جی.کی. رولینگ
پس از پایان داستان سریالی هری پاتر، بسیاری بر این باور بودند که دیگر شاهد اثر ادبی درخشانی از جی.کی.رولینگ نخواهیم بود. اما رولینگ با خلق رمانهای پلیسی با نامی مستعار، نشان داد که قلم او همچنان جادویی است. هرچند در ابتدا کسی از هویت واقعی نویسندهی این رمانها مطلع نبود، اما موفقیت آنها ثابت کرد که رولینگ توانایی خلق داستانهای جذاب و مهیج را فراتر از دنیای جادوگران نیز دارد.
دنیایی دور از هاگوارتز: داستان بزرگسالان از رولینگ
گذار رولینگ از داستان کودک به بزرگسالان با تضاد فاحشی در لحن و موضوع مشخص شد.کتاب خلا موقت، اولین رمان بزرگسالان او، خوانندگان را در واقعیتهای تلخ یک شهر کوچک انگلیسی غوطهور کرد و موضوعات طبقه اجتماعی، اعتیاد و دسیسههای سیاسی را بررسی میکرد.
در مصاحبه با گاردین، رولینگ انگیزههای خود را برای این تغییر شدید در ژانر این چنین بیان کرد:
«میخواستم در مورد مسائل دنیای واقعی بنویسم تا ببینم آیا میتوانم این کار را انجام دهم یا خیر.»
رولینگ با رمان خلا موقت، توانایی قابلتوجهی در انطباق مهارت داستانسرایی خود با مخاطب بالغ نشان داد. در حالی که این رمان مانند هری پاتر مورد تحسین جهانی قرار نگرفت، اما تطبیقپذیری او به عنوان یک نویسنده را به نمایش گذاشت که قادر به پرداختن به مسائل پیچیده اجتماعی با ظرافت و عمق بود.
رابرت گالبریت: اُدیسه جنایینویسی
شاید یکی از شگفتانگیزترین فصلهای کار رولینگ، تلاش او در داستانهای جنایی با نام مستعار رابرت گالبریت باشد. مجموعهی نوشته شده به دست او تحت نام مستعار گالبریت «کورموران استرایک» نام دارد. این داستان سریالی خوانندگان را با یک کهنه سرباز جنگ که به کارآگاه خصوصی تبدیل شده و دستیار تیزهوش او، رابین الاکات، آشنا میکند. این مجموعه با ارائه طرحها و شخصیتهای پیچیده و رئالیسم سنگدلانه که کاملاً در تضاد با دنیای جادویی رولینگ بود، تفاوت چشمگیری با آثار قبلی او داشت.
در مصاحبهای با نیویورک تایمز نیز، رولینگ دلایل خود را برای انتخاب نام مستعار فاش کرده است: “جاذبه اینکار برایم در این بود که کاملاً نامرئی باشد. نوشتنی بدون هیاهو.” این ناشناس بودن به او اجازه داد تا سبک جدیدی را تجربه کند و سبک نوشتاری خود را بدون فشار انتظار توسعه دهد.
بازگشت به هاگوارتز: داستان فانتزی با شکل و شمایلی تازه
عشق و علاقهی رولینگ به دنیای «هری پاتر» هرگز فروکش نکرد. او با نگارش «هری پاتر و فرزند نفرینشده» (Harry Potter and the Cursed Child) و «جانوران شگفتانگیز» (Fantastic Beasts)، بار دیگر به دنیای جادوگری بازگشت. این آثار با نگاهی تازه و از زاویهی دید شخصیتهای جدید، مخاطبان را به گوشههای ناشناختهی دنیای هری پاتر بردند. رولینگ در مصاحبهای در سال ۲۰۲۱ اذعان میکند که بازگشت به هاگوارتز برای او تجربهای لذتبخش بوده است و او از اینکه توانسته است داستانهای جدیدی را در این دنیا روایت کند، احساس رضایت دارد.
سخن پایانی
تولد جی.کی. رولینگ چیزی فراتر از یک روز برای جشن گرفتن تولد یک نماد ادبی است. این جشن قدرت داستانسرایی، جادوی تخیل و میراث ماندگار زنی را نشان میدهد که جرأت کرد رویای یک پسر جادوگر را در سر بپروراند و نسل جدیدی را الهام ببخشد. بنابراین، در این روز خاص، نسخه خود را از کتاب مورد علاقه هری پاتر بردارید، یک جای راحت بنشینید و اجازه دهید به دنیایی بروید که در آن همه چیز ممکن است! آن هم به لطف جادویی که جی.کی. رولینگ خلق کرده است.
تولدت مبارک، جی.کی. رولینگ!
سوالات متداول
۱) آیا روز تولد جی.کی.رولینگ با هری پاتر یکی است؟
بله. هری پاتر و جی.کی.رولینگ در ۳۱ ژوئیه (جولای) به دنیا آمدهاند.
۲) آیا جی.کی.رولینگ زندگی سختی داشته است؟
زندگی رولینگ مانند یک ترن هوایی، فراز و فرودهای بسیاری را به خود دیده است. او در کودکی، نوجوانی و جوانی با مسائلی همچون مرگ عزیزان، افسردگی و بیپولی دست و پنجه نرم کرده است.
۳) هری پاتر چطور خلق شد؟
ایدۀ خلق هری پاتر به صورت یک الهام اتفاقی به ذهن رولینگ رسید. این اتفاق طی یه سفر قطار معمولی برای رولینگ روی داد و پسرکی به نام هری پاتر با موی سیاه و عینک گرد اینگونه خلق شد.
۴) تاثیر زندگی سخت رولینگ بر هری پاتر چیست؟
مرگ مادر رولینگ در نوجوانی و حس افسردگی و انزوای او تا سنین بزرگسالی، تاثیر بسیار پررنگ و ملموسی بر پیرنگ و درون مایه داستان سریالی هری پاتر داشته است.
۵) رمان های هری پاتر چه رکوردهایی دارند؟
رمان های هری پاتر توانسته اند لقب «پرفروشترین مجموعه رمان» تاریخ ادبیات را از آن خود کنند. این رمان ها به بیش از ۸۵ زبان زندۀ دنیا ترجمه شدهاند و تاکنون، بیش از ۶۰۰ میلیون نسخه از آنها در دنیا به فروش رفته است.
۶) آیا فیلمهای هری پاتر نیز موفق بودهاند؟
قطعا! فیلمهای خوشساخت و بسیار جذاب هری پاتر نیز به اندازه مجموعه رمانهای آن موفق بودهاند. این فیلمها به پرفروشترین فرانچایز (مجموعه) فیلم تاریخ سینما تبدیل شدهاند.
۷) آیا رولینگ بر پروسه ساخت فیلمهای هری پاتر نظارت داشته است؟
رولینگ نه تنها بر پروسه ساخت فیلمهای هری پاتر نظارت داشته است، بلکه تاثیر مستقیمی بر ساخت تمام جزئیات این فیلمها، از انتخاب بازیگران گرفته تا پیشبرد رویات، داشته است.
۸) حواشی جی.کی.رولینگ چیست؟
رولینگ طی سالهای اخیر حواشی بسیاری داشته است؛ از نقد تند و کوکورانه او از اقلیتهای جنسی و نژادی تا درگیریهای فرهنگی و سیاسی با مردم دنیا.
۹) آیا مجموعه هری پاتر تنها اثر رولینگ است؟
خیر. برخلاف تصور اشتباه بسیاری از طرفدران، رولنگ پس از رسیدن به اوج ادبی با خلق مجموعه هری پاتر، دوباره دست به قلم شد و علاوه بر خلق رمانهای رئالیستی، با نامی مستعار، رمانهای جنایی جذابی نیز نوشته است.
۱۰) آیا داستان هری پاتر ادامه دارد؟
بله، رولینگ با بازگشت به دنیای هری پاتر، به نوشتن آثاری متفاوت از دنیای هری پاتر و پرداختن به دیگر وجوه این دنیای فانتزی و جادویی معرکه، داستانهای جدیدی از دنیای هری پاتر خلق کرده که به آثار ادبی و سینمایی جذابی تبدیل شدهاند.